Balıkesir Depreminin Ardından Riskli Yapı Stoku Gündemde
Balıkesir'in Sındırgı ilçesinde meydana gelen 6,1 büyüklüğündeki depremin ardından Türkiye genelindeki riskli konut stoku bir kez daha dikkat çekiyor. Uzmanlar, bu durumun sadece Balıkesir ile sınırlı kalmadığını, ülke genelinde yaklaşık 6 milyon civarındaki konutun güçlendirilmesi veya dönüştürülmesi gerektiğini vurguluyor. Şubat 2023'te yaşanan Kahramanmaraş merkezli depremler sonrası, Türkiye'de kentsel dönüşüm konusuna olan ilgi artmıştı. Özellikle 23 Nisan 2023’te İstanbul Silivri merkezli meydana gelen 6,2 büyüklüğündeki depremin ardından bu konudaki çalışmalar hız kazanmıştı.
Kentsel Dönüşümdeki Gelişmeler ve Mevcut Sorunlar
Son yıllarda Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığı’nın başlattığı kampanyalar ve düzenlemelerle kentsel dönüşümde belirli bir ilerleme kaydedilmiş olsa da, riskli yapı stoku hala milyonlarca konutu kapsamaktadır. Son 22 yılda Türkiye genelinde 3,5 milyondan fazla konut dönüştürülmüş olmasına rağmen, mevcut riskli yapıların sayısı hala endişe verici düzeydedir. Uzmanlar, bu durumun acil çözüm gerektirdiğini ve vatandaşları binalarını bir an önce güçlendirmeleri veya dönüştürmeleri konusunda uyarıyor.
Uzman Görüşleri ve İhtiyaçlar
Şehircilik ve Kentsel Dönüşüm Derneği Genel Başkanı Hüseyin Kılınçarslan, Türkiye'nin bir deprem ülkesi olduğunu ve bu nedenle kentsel dönüşüm ile güçlendirmenin kritik bir ihtiyaç haline geldiğini ifade etti. Kılınçarslan, "Kentsel dönüşüm, yalnızca yapıların güçlendirilmesi değil, aynı zamanda yaşam kalitesinin artırılması ve çevresel sürdürülebilirlik açısından da önemlidir," dedi. Ayrıca, 1999 Marmara Depremi ve 2023 Kahramanmaraş merkezli depremler sonrasında ülkenin yapı kalitesinin yeterli olmadığının tekrar gözler önüne serildiğine dikkat çekti.
Marmara Bölgesi İçin Acil Çözüm Önerileri
Kılınçarslan, Marmara Bölgesi’nde yüksek riskli konut stoku ve fay hatlarının varlığı göz önünde bulundurularak, acil olarak beş çözüm önerisi sundu:
- Acil Risk Haritası: Marmara'daki tüm riskli yapılar bağımsız denetimle tespit edilmeli ve dijital bir veri tabanı oluşturulmalıdır.
- Hızlandırılmış İzin Süreçleri: Ruhsat, finansman ve proje onayları tek merkezden ve hızlı bir şekilde yürütülmelidir.
- Güçlendirme Teşvikleri: Yıkım yerine güçlendirme projelerine devlet destekli kredi ve vergi avantajları sağlanmalıdır.
- Entegre Tesis Yönetimi: Dönüşüm sonrası binalarda enerji verimliliği, güvenlik, geri dönüşüm ve afet yönetimi planları zorunlu hale getirilmelidir.
- Toplumsal Afet Eğitimi: Afet öncesi ve sonrası yaşam becerileri topluma yaygın bir şekilde öğretilmelidir.
Bürokratik Süreçlerin Hızlandırılması Gerekiyor
Gayrimenkul ve İnşaat Platformu Başkanı Mustafa Ekiz, kentsel dönüşüm ve güçlendirme konusunda vatandaşların bilinçlendirilmesinin şart olduğunu belirtti. Bürokratik süreçlerin hala istenilen hızda işlemediğini vurgulayan Ekiz, mevcut yasal düzenlemelerin sadeleştirilmesi ve onay süreçlerinin kısaltılması gerektiğini ifade etti. Yerel yönetimler ile merkezi hükümet arasındaki işbirliğinin güçlendirilmesi gerektiğine de dikkat çekti.
Riskli Konutların Güçlendirilmesi ve Dönüşümü
Bina güçlendirme uzmanı Sinan Türkkan, ülke genelinde 6 milyon civarında riskli konut bulunduğunu ve bunların yaklaşık 5 milyonunun güçlendirme ile kurtarılabileceğini belirtti. Türkkan, riskli konutlarda oturan vatandaşlara binalarını bir an önce dönüştürme veya güçlendirme çağrısında bulundu. "Güçlendirme, riskli yapıyı deprem yönetmeliğine uygun hale getirme çalışmasıdır," diyen Türkkan, vatandaşların kentsel dönüşüm sürecinde imar artışı beklentisinde olmalarının her yerde mümkün olmadığını ekledi.
KDV Oranlarının Düşürülmesi İhtiyacı
Türkkan, güçlendirme sürecindeki bürokratik engellerin kaldırılması ve desteklerin artırılmasının önemine de dikkat çekti. Güçlendirme inşaatından alınan KDV oranının düşürülmesi gerektiğini belirten Türkkan, belediyelerde bu konuyla ilgilenen personelin uzman ekiplerden oluşması gerektiğini vurguladı. "Riskli yapıların dönüşüm ve güçlendirilmesi milli bir seferberlik olarak ele alınmalıdır," diyerek sözlerini sonlandırdı.
